Przemoc emocjonalna

Kiedyś Twoje dziecko rozwinie skrzydła. Od Ciebie zależy czy będzie latać!

Fundacja Rodzice Przyszłości prowadzi kampanię społeczną, która zwraca uwagę na zjawisko przemocy emocjonalnej wobec dzieci. Do szóstego roku życia dzieci bezkrytycznie przyjmują świat przedstawiony przez rodziców i wychowawców. Chcemy uświadomić rodzicom oraz wszystkim tym, którzy zawodowo lub po przyjacielsku zajmują się dziećmi, jak wielkie znaczenie ma sposób porozumiewania się z dzieckiem, przekazywania mu informacji, poleceń i opisywanie świata.

Przemoc emocjonalna najczęściej nie jest świadomym działaniem rodziców.

Wg Danya Glaser, z Instytutu Psychologii Klinicznej w Londynie do przejawów krzywdzenia psychicznego można zaliczyć:

1. Uczuciową niedostępność, brak reakcji emocjonalnej, zaniedbanie opiekunowie są zaabsorbowani własnymi trudnościami, takimi jak: zaburzenia psychiczne (np. depresja poporodowa), własnym poczuciem krzywdy lub przytłaczającymi obowiązkami w pracy. Nie są w stanie zaspokoić potrzeb emocjonalnych dziecka sami, ani znaleźć innych sposobów ich zaspokojenia.
2. Przypisywanie dziecku negatywnych cech, błędna ocena dziecka wrogość, oczernianie, odrzucanie, dziecko postrzegane jest jako zasługujące na takie traktowanie. Niektóre dzieci mogą zacząć wierzyć w przypisywany im wizerunek i wcielać go w życie.
3. Niekonsekwentne i niewłaściwe dla rozwoju dzieci interakcje stawianie dziecku oczekiwań wykraczających poza możliwości na danym etapie rozwoju, nadmierna opiekuńczość, ograniczenie poznawania i uczenia się, narażenie na zawstydzające lub traumatyczne wydarzenia i interakcje np. stawianie dziecka w sytuacji świadka przemocy domowej, próby samobójczej rodzica, rodzice ci często sami nie mają odpowiednich, pozytywnych doświadczeń i krzywdzą dzieci bezmyślnie.
4. Nie uznawanie lub lekceważenie indywidualności i odrębności dziecka wykorzystywanie dziecka do zaspokojenia potrzeb psychologicznych rodzica, nieumiejętność rozróżniania między rzeczywistością a życzeniami, oczekiwaniami dorosłego, może się to objawiać wywoływaniem przez dorosłego zaburzeń u dziecka.
5. Uniemożliwianie dziecku adaptacji społecznej – wspieranie postaw antyspołecznych np. przekupstwo, zaniedbanie psychiczne, nie zapewnienie odpowiedniej stymulacji poznawczej lub możliwości doświadczania, uczenia się, może być to nakłanianie do czynów przestępczych lub izolowanie dziecka.

Jest wiele zachowań dorosłych mających cechy przemocy emocjonalnej (nadużywanie pozycji przez rodziców, szantaż emocjonalny, rywalizowanie z dzieckiem,wymaganie perfekcjonizmu)

Jednak najczęściej stosowane są formy presji emocjonalnej (zwłaszcza słowne wypowiedzi) , które naruszają  psychiczne granice dziecka i powodują jego napięcie,  złe samopoczucie, fałszywe przekonania na swój temat, niekorzystny obraz własnej osoby, pesymistyczne myślenie i negatywne wyobrażenie przyszłości.

Są to w szczególności:

1. Negatywne opinie i komentarze (destruktywna krytyka) na temat tego co zrobiło lub robi dziecko, wygłaszane wprost do dziecka lub do innych osób w obecności dziecka , przybierające formę agresji -„ zakała z ciebie”, „ ty kretynie, głupku, „ ty sieroto zarzygana” , „ty gapo, niedojdo jedna”, „fujara z niego”,” on zawsze wszystko popsuje”, „sił już do niego nie mam taki jest narwany, tępy, do niczego”, „dla takiego jak ty prezentem jest, że masz rodzinę”, „kto by takiego lubił, chciał”.
2. Przedrzeźnianie dziecka, wyśmiewanie się,  używanie obraźliwej formy imienia dziecka  i nadawanie ośmieszającego przydomku „ Ewa marchewa, Ewa spadła z drzewa”,  „ Pan sralimajtki”,”zafajdaniec” „ przyszedł ten „Nic nam po  nim””, „brudasiątko”, „śmierdziuch”, „zlodziejskie  nasienie”, „cygański pomiot „,„czarnuch”, „zarzyganiec”, „siusimajtek”, „rudzielec”, „grubas”,  „nieudacznik”, „taki duży a taki strachulec”.
3. Sugerowanie, że zachowanie dziecka będzie przyczyną nieszczęścia, choroby lub śmierci rodzica (szantaż emocjonalny)- „to przez takich jak ty”, „wpędzisz mnie do grobu” , „chcesz mnie zabić, wykończyć!”, „ mamusia umrze jak tego nie zrobisz”, „przez ciebie dostanę zawału serca, trafię do wariatkowa, oszaleje”, „zobaczysz jak będziesz śpiewał jak mnie zabraknie”.
4. Straszenie dziecka ,zapowiedź surowej kary – „rób tak dalej a zobaczysz…”,”ja ci gnojku pokażę, „zaraz dam ci wpierdy”, „ojciec przyjdzie z pracy to ruski miesiąc  popamiętasz”,   „przyjdzie Baba Jaga i ciebie zabierze”, „wszystkie dzieci  się z ciebie będą śmiać”.
5. Wyzwiska seksualizujące dziecko- „mała kurewka”,” pierdolony bachor”, „dupek jeden”,  „chujowski brzdyl”, „świntuch”, „cipa”.
6. Negatywne wyrocznie(przepowiednie) i porównania  – „tu mi kaktus wyrośnie jak ci się uda”, „on ma dwie lewe ręce-nic  z niego nie będzie”, „zupełnie jak tatuś – nierób i dziwkarz”, „do kogo ty się wrodziłeś – do tego pijaka i nicponia”,” matka cholerna dziwka to i córka”, „on jest guła z matematyki”.

Dwie ostatnie formy dewaluowania dziecka są bardziej ukrytą i nie do końca uświadamianą przez rodziców agresją, najczęściej stoi za nim nieświadomy lęk, wrogość rodzica i konflikt z rodzicem przeciwnej płci.

Rodzice i opiekunowie dzieci używają ich w chwili własnej słabości. Przemoc emocjonalna jest najczęściej odreagowaniem dorosłych na ciekawość, żywiołowość, spontaniczność lub niecierpliwość małego dziecka.

Skutki przemocy emocjonalnej potrafią zbierać żniwo dopiero po wielu latach, dotykać dorosłego człowieka, którego pewność siebie, stabilność emocjonalna i poczucie własnej wartości zostały ograniczone lub odebrane w bardzo młodym wieku.

Dzieci krzywdzone emocjonalnie z jednej strony mogą przejawiać objawy lęku, smutku, wycofania, objawy depresyjne, autoagresję, płaczliwość, a z drugiej mogą być nadaktywne, agresywne, przejawiać zachowania niszczycielskie. Częstymi objawami są te natury somatycznej, jak bóle brzucha, głowy, a także moczenie się,trudności z jedzeniem. U dzieci krzywdzonych emocjonalnie często stwierdza się także opóźnienia w rozwoju, w każdym aspekcie: fizycznym i motorycznym, poznawczym i emocjonalnym, a także społecznym. Skrajną formą zaburzeń wiązanych z doświadczeniami zaburzenia więzi z rodzicem, charakteryzującym się nasiloną przemocą emocjonalną, są nieorganiczne zaburzenia rozwoju . W zaburzeniach tych oprócz objawów na poziomie somatycznym i zachowania stwierdza się znaczne opóźnienia w rozwoju ogólnym oraz wagę, wzrost i obwód głowy poniżej średniej dla wieku. (Iwaniec i Szmagalski, 2002).

W dotychczasowych, wciąż nielicznych badaniach wykazano związki pomiędzy doświadczeniami przemocy emocjonalnej i

• niską samooceną,
• problemami interpersonalnymi,
• stosowaniem przemocy oraz byciem ofiara przemocy w wieku dorosłym,

a także takimi zaburzeniami psychicznymi jak:

• depresja,
• zaburzenia lękowe,
• zaburzenia związane z używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych,
• próby samobójcze,
• zaburzenia jedzenia,
• psychozy
  (np. Chiu i in., 2013; Mullen i in., 1996; Varese i in., 2012).

Co ciekawe, w literaturze można znaleźć także badania, w których wykazuje się związek między krzywdzeniem emocjonalnym i zwiększonym ryzykiem zakażenia HIV, a także zwiększonym ryzykiem wystąpienia takich problemów zdrowotnych jak otyłość, cukrzyca typu II, choroby sercowo-naczyniowe czy bóle głowy/migrena (Norman i in., 2012).

Unikalną metaanalizę badań na temat długoterminowych skutków przemocy emocjonalnej przeprowadziła Norman i współpracownicy (2012). Autorzy wskazują, że szczególnie mocne dowody naukowe znaleziono dla związku pomiędzy przemocą emocjonalną i

• zaburzeniami depresyjnymi,
• zaburzeniami lękowymi,
• podejmowaniem prób samobójczych,
• używaniem substancji psychoaktywnych (narkotyków),
• chorobami przenoszonymi drogą płciową i podejmowaniem ryzykownych zachowań seksualnych.

Oznacza to, że osoby dorosłe, które jako dzieci doznawały przemocy emocjonalnej, borykają się z tymi właśnie problemami znacznie częściej niż osoby, które nie doświadczały krzywdzenia emocjonalnego w relacji z opiekunami w dzieciństwie.

Przygotowanie:
Dr Małgorzata Dragan – Katedra Psychologii Klinicznej Dziecka i Rodziny, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

Pragniemy jedynie zwrócić uwagę rodziców i opiekunów na sposób, w jaki porozumiewają się ze swoimi, lub powierzonymi pod opiekę dziećmi.

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą korzystać z tego testu.

Jeżeli masz już konto zaloguj się, jeżeli jesteś tu pierwszy raz zarejestruj się.

PARTNERZY:

Kampania społeczna współfinansowana jest ze środków otrzymanych w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.